Modül 4 – Yasal konular
4. Gıda dışı özel yasal konular
Genel işletme yasal gerekliliklerine ve gıda sektörüne özel olanlara ek olarak, ülkeden ülkeye büyük ölçüde değişecek başka çok sayıda yasa da vardır.
Genel Uygunluk
İşletmenizin tüm açılarının nasıl yürütüldüğünü anladığınızdan emin olun. Arazi kullanımı, emisyonlar ve atıkların yok edilmesi konularındaki düzenlemeleri araştırmanız gerekebilir. Yenilikçi işletme modelleri ve ürünler yaratırken, düzenlemeler hâlâ gelişim aşamasında olabilir ya da inovasyonunuza dair düzenleme yapılmamış olabilir – bu da yasalara uygun kılma işini daha da zorlaştırır. Örneğin, GrowUp Urban Farms ilk akuaponik çiftliğini geliştirdiğinde, bir kent ortamında balık çiftliğine dair zorluklarla karşılaştı. Yerel yetkililerin geçmişte karşı karşıya geldiği bir şey değildi. Benzer şekilde, laboratuvarda üretilen et alternatifleri geliştiren şirketler, geleneksel çiftlik düzenlemelerinin kapsamına girmediğinden, ürünlerini pazara yasal olarak nasıl sunacakları konusunda zorluklarla karşılaşabilir.
Ticari sözleşmeler
Kavramaya başlamanız gereken bir diğer konu ticari sözleşmelerdir. Bunlar, işletmeniz ile tedarikçileriniz, müşterileriniz ve diğer ortaklarınız arasındaki sözleşmelerdir. Bunları dikkatle okuyun ve daha yerleşmiş tarafın sunduğu bir madde kafanızı karıştırırsa yasal yardım istemekten korkmayın. Bu sözleşmeler yapılacak olan işi belirler, fiyat üzerinde anlaşır ve sözleşmede belirtilen iş yapılmazsa olacakları belirler. Kalite konusundaki belirli beklentilerin detaylandırılması önemlidir ama biraz esneklik payı bırakmaya çalışın ve işletmenizin gelişip durumunuzun değişmesi ihtimaline karşı uzun vadeli sözleşmelerle kendinizi bağlamaktan kaçının. Bazı işletmeler bu sözleşmeler olmadan yürütülebilir. Mesela, büyük perakendecilerin tedarikçileriyle sözleşme imzalamaması oldukça yaygındır (maalesef).
Ayrımcılık karşıtlığı ve Etik Kurallar politikası
Sağlıklı, mutlu bir çalışma kültürü inşa ederken göz önünde bulundurmanız gereken çok sayıda şey vardır, ama kimsenin iş yerinde ayrımcılığa ya da tacize maruz kalmadığından emin olmak bunların en önde gelenidir, Etik Kurallar da bunun için vardır. Taslaklar burada ve burada.
Veri koruma
Veri korumaya dair en yeni düzenleme GDPR’dir, muhtemelen 2018 yılında işletmelerinizin güvenlik politikasını güncellemesi gerektiğini söyleyip haber bültenlerine aboneliğinizi sürdürmek istediğinizi onaylamanızı isteyen sonsuz sayıda e-posta aldınız. GDPR’de göz atılacak çok sayıda kaynak vardır ve Mailchimp gibi hizmetleri kullanıyorsanız, rıza gösterme konusunu sizin adınıza hallederler. Kısacası, başka insanların bilgilerini topluyorsanız, bunu yapmak için onaylarını aldığınızdan ve kabul ettikleri şekillerde kullandığınızdan emin olun. Ayrıca bilgilerini korumakla da yükümlüsünüz.
Sigorta
Gereksinim duyduğunuz kapsam türü bulunduğunuz ülkeye ve bölgeye ve ayrıca işletmenizin alanına göre değişir. Sizin gerçekleştirdiğiniz operasyon türü için neyin gerektiğini (ve ayrıca tavsiye edildiğini) anladığınızdan emin olun. Muhtemelen mali sorumluluk sigortasına, ürün mesuliyet sigortasına ve işçi sigortasına ihtiyacınız olacak. Bunlar genellikle fazla pahalı değildir ve tamamlanmaları kolaydır.
Çalışanlar
Çalışanınız varsa, güvenli bir iş yeri sağlamak, sosyal katkılar ve başka çok sayıda konuyu içeren meşru gereklilikleriniz olacak. Bu tabii ki ülkeden ülkeye değişir, bu yüzden bu rehberin dışında bırakıldı.
Yasal danışmanlık almak: Startup'lar için mevcut kaynaklar
Bir avukat tutmak genellikle pahalıdır, ama yasal uygunluğu daha ekonomik kılmak için mevcut çeşitli seçenekler vardır. Her şeyi tek başınıza yapmanızı savunmuyoruz (mesela öz sermaye yatırımı yapılması gibi durumlarda kesinlikle uygun bir yasal danışmanlık almanız gerekir), ama bazı durumlarda para tasarrufu yapıp çözümü kendi başınıza bulmanız mümkün.
- Online kaynaklar: RocketLawyer ve LinkiLaw gibi internet siteleri uygun fiyatla yasal danışmanlık sunuyor. Platformlar, sorulara online yanıt verdiğiniz taslaklarla doludur. Ve aklınıza bir soru takılırsa, gerçek avukatlardan oluşan bir ekip söz konusu soruları açıklığa kavuşturmak için yardıma hazırdır. Çok daha düşük fiyata sağlam bir danışmanlık.
- Karşılıksız ya da daha ucuza çalışan avukatlar: Hızlandırıcılar ve geliştiriciler ya da parçası olduğunuz başka bir startup planı yoluyla karşılıksız ya da daha ucuza çalışan avukatlarla iletişim kurabilirsiniz. Örneğin, Güney ya da Doğu Avrupa’da yer alan startup’lar için, EIT Food girişimcilerin FH, şirket kaydı ve erken dönem yasal sorularında yardım alabileceği ücretsiz bir yasal danışmanlık hizmeti sunuyor (bu kapsama dahilseniz, daha fazla bilgi almak için startups@eitfood.eu adresiyle iletişime geçin).
- Ulusal Fikri Mülkiyet Ofisleri: İnternet siteleri, FH konusunda ülkenizde neye ihtiyaç duyduğunuzu öğrenmek için iyi bir yerdir ve bazıları startup’lara destek de sunar.
- Yeni gıdalar kataloğu: Avrupa Birliği’nde yeni gıdalar olarak sınıflandırılan şeylerin sizin startup’ınız için geçerli olup olmadığını görmenizi sağlar.