Dersler Progress:

Modül 4 – Yasal konular

1. Fikir hakkınızı korumak

Yasal ve ticari temellerinizi yerine yerleştirmek kilit önemde. Bunu yolculuğunuzun başlarında gerçekleştirmek sizi gelecekte başınızın ağrımasından kurtarır. Maalesef bu alan karmaşık ve tekniktir. Yasal belgeler genellikle normal insanlar için anlaşılmazdır ve hatalar pahalıya çıkar. Yine de, tüm startup bütçenizi avukat ve yasal danışmanlara harcamak da istemezsiniz. Bu bölümde, göz önünde bulundurulması gereken kilit noktaları, risk ve sonucunda bu alana sunmak isteyeceğiniz kaynak seviyelerini düşünmenize yardımcı olacağız. Burada size yasal danışmanlık sunmuyoruz… sigortamızın kapsamına girmiyor. Bu eksiksiz bir yasa ve gereklilikler listesi değil.

"Kendi avukatı olan bir adam, bir müvekkil için aptaldır."

- Erken 19. Yüzyıl Atasözü

Fikri Mülkiyet Hakkı (FH) “icatlar; edebi ve sanatsal eserler; tasarımlar; ve ticarette kullanılan sembol, isim ve görseller gibi zihinsel yaratımlar anlamına gelir. FH, insanların icat ettikleri ya da yarattıkları şeyden ün ve mali fayda kazanmasını sağlayan patentler, telif hakları ve markalar yoluyla yasa tarafından korunur.” (Kaynak: Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü)

Avrupa içinde her ülkenin FH’yi korumak için kendi yasa ve araçları vardır. Avrupa Birliği Ajansı EUIPO, 28 AB üyesi ülkede geçerli olan iki adet fikri mülkiyet hakları birliği olan Avrupa Birliği ticari marka kaydı ve Birlik tasarımı kaydından sorumludur. AB’de üç tür Fikri Mülkiyet Hakkı vardır:

  • Patentler – İcat türüne bağlı olarak belirli bir süre boyunca üçüncü tarafların icadınızın üretmesini, kullanmasını ya da satmasını durdurmanızı sağlar.
  • Ticari markalar – Başka işletmelerin aynı ad altında bir ürün satmasını engelleyerek, ürününüzün ismini korur.
  • Telif Hakkı – Sizin (eser sahibi olarak), eserinizin üretimi, dağıtımı, sergilenmesi ya da performansını kontrol etmeye niyetli olduğunuz konusunda başkalarını bilgilendirir. Telif hakkı otomatik olarak elde edilir, resmi kayıt yaptırmayı gerektirmez. Telif hakkı sembolünü hemen kullanmaya başlayabilirsiniz.

Fikri mülkiyet hakkını güvenceye almak karmaşık ve uzun bir süreç olabilir. Bir ticari markayı kendi başınıza nasıl kaydettireceğinizi anlamanız mümkünken, patent başvurusu yapmak farklı bir durumdur. Bir ticari marka ya da patent avukatı/danışmanından yardım alın. Gerçekte, erken aşamada bir startup olarak FH’nizin başkaları tarafından uygunsuz şekilde kullanılmasını önlemeniz zor olacak. Yine de, olumlu bir tutum ve yatırımcıların soracağı bir konu olduğundan, işletmenizin en kritik kısımları için uygun korumayı gerçekleştirmenize değer.

FH’nizi korumanın bir diğer yolu da başkalarından gizli tutmaktır, bu ticari sır olarak bilinir. “Bir ticari sır, bir şirket tarafından gizli olarak ele alınan ve şirkete rekabet avantajı sağlayan değerli bir bilgidir.” (Kaynak: AB Komisyonu) Ticari sırrı koruma sorumluluğu onun sahibine aittir, ancak yasaya aykırı şekillerde ticari sır elde etmeye karşı yasalar da mevcuttur (Örn: Süreçleri hakkında daha fazla bilgi edinmek için bir rakibin bilgisayar sistemini hack’lemek). Gıda sektöründe, önemli bilgileri korumaya patent elde edildiğinde detayların kamuya yayınlanmasını gerektiren patent sisteminden daha uygun olduğu için, ticari sırlar yaygın olarak kullanılmakta.

Patent mi almanız yoksa ticari sırrı mı tercih etmeniz gerektiğinden emin değil misiniz? Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü’nün ikisini karşılaştırdığı bu listeye göz atın.

  • FH & yan şirketler
    Startup’ınız bir yan şirketse FH konusu biraz farklı olacaktır. FH sahipliği, şirketinizin söz konusu araştırma kurumuyla olan anlaşmasına bağlıdır. Çalışanların, çalıştıkları süre boyunca çalışanlar tarafından yaratılan FH’ye otomatik olarak sahip olması yaygındır. Bu yan şirketler hakkında faydalı rehberi ve 2. kısımı dikkatle inceleyin.

  • Gizlilik Anlaşması (NDA)
    NDA bir, iki ya da daha fazla tarafın diğer taraflara ifşa etmek istemediği bilgileri korumayı amaçlayan bir yasal belgedir. Bu gizli bilgiyi özetler ve NDA’yı imzalamamış taraflarla paylaşılmasını yasaklar. NDA iyi bir uygulamadır ancak dezavantajları da vardır. Girişimcilerin uygulanmasını sağlaması zordur, oluşturması zaman alır ve insanların sizinle bağ kurma isteğini sınırlayabilir. Fikirlerinizin hassaslığı ile çok sayıda insanın kopsentinizle bağ kurmasının faydaları arasında bir denge hesabı yapmanız iyi bir fikir olacaktır. Faydalı bir taslak burada.